کبد و درمان
جگر گرم را رگ با سلیق زنند و آب تخم خرفه دهند یا سکنگبین و آب کسنی و آب عنب الثّعلب و شراب زرشک و کشکاب به روغن بادام دهند و طبع را به آن میوه‌ها یا به آب کسنی و عنب الثّعلب و خیار شنبر در وی حل کرده نرم کنند و اگر طبع نرم بود قرص طباشیر دهند بدین صفت: بگیرند طباشیر و گل ارمنی و شاه بلوط و بزر حماض و زرشک پاک کرده و گل سرخ و صمغ بریان کرده و سرطان بریان کرده راستار است بکوبند و بپزند و شربت سه درم با ربّ آبی و ضمادی از صندل و گل و تراشه کدوی تر و برگ مورد و اندکی مصطکی و دارچینی و آب عنب الثّعلب و آب برگ مورد و آب کوک سازند. جگر سرد را زبان سپید بود و رنگ روی رصاصی و بول غلیظ و اشتها باشد و لیکن دشوار گوارد. علاج: ماء الاصول دهند با
روغن افسنتین و روغن بادام تلخ و دو دانگ سنگ جگر گرگ خشک کرده و کوفته و دانگی ریوند چینی با مقداری گلشکر موافق بود سه روز پیوسته دهند و اگر سر شب وقت خواب اثاناسیای بزرگ دهند صواب بود و ضماد از این نوع سازند. بگیرند مصطکی و صبر و افسنتین رومی از هر یکی دو درم عود خام و مشک و سنبل از هر یکی سه درم زعفران یک درم با موم روغن یاسمین بسرشند و برنهند و قرص ریوند نافع بود. صفت آن: بگیرند ریوند هشت درم فوه لک مغسول از هر یکی چهار درم، تخم کرفس و افیون و غافت از هر یکی سه درم، بکوبند و بپزند و به سکنگبین بسرشند و اقراص کنند، شربت یک مثقال با گلشکر و این اقراص اندر تبها و بیماری‌های بلغمی سود دارد و کسی را که زخمی رسیده باشد سود دارد و معجون امرو سیاجگر سپرز سرد را سود دارد و اندر ابتدای استسقا هم سود دارد و سدّه بگشاید و سنگ گرده و مثانه بریزد و بیرون آرد. صفت آن: بگیرند دوقو و زیره کرمانی و عود بلسان و سلیخه و قردمانا و تخم کرفس و فقاح اذخر از
هر یکی یک درم دارفلفل و قسط و فلفل سپید از هر یکی نیم درم، مر صافی سه درم، حبّ الغار ده عدد و بیخ و زعفران از هر یکی دو درم، انگبین مصفّی بسرشند، شربت یک بندق اندر آب گرم. صفت اثاناسیای بزرگ بیماری جگر و سپرز را که از بلغم و سودا
بود همه را سود دارد و بادهای غلیظ اگر در احشا و رحم باشد و ریش روده که از بلغم شور بود همه را سود دارد و تنگی نفس و قی و نفث خون و اسراف حیض و اسهال بلغمی باز دارد و درد گرده و مثانه را زایل کند در جمله منفعت این معجون منفعت فلونیاست بگیرند مرو زعفران و افیون و جندبیدستر و بزر البنج و قسط و قردمانا و تخم خشخاش و سنبل و غافت و سروی بز راستا راست سوخته و جگر گرگ خشک کرده راستا راست به انگبین بسرشند و از پس شش ماه به کار دارند، شربت از نیم درم تا یک درم در آب کسنی یا در آب شبث.